Auteur: michiel

In nummer 29 (21 juli) van het Katholiek Nieuwsblad wordt aandacht besteed aan Anton van Duinkerken. Jeffry Huntjens van het Katholiek Documentatie Centrum – KDC schrijft over Van Duinkerkens verzet tegen het nationaalsocialisme. Mét een verwijzing naar een artikel van Michiel Besters (voorzitter Stichting Anton van Duinkerken Nu).

Recentelijk werd bekend dat de eindtoets voor groep 8 van de basisschool aankomend jaar wordt ingepland in de carnavalsperiode. Naar aanleiding van vragen over deze ongelukkige planning voor Noord-Brabant en Limburg liet minister Wiersma weten dat de carnavalsviering dan maar verplaatst moet worden. Deze laconieke reactie van de minister heeft geleid tot een motie tijdens de Provinciale Staten vergadering op 26 mei j.l.

De indieners van de motie Hubert Koevoets en Marc Oudenhoven (Lokaal-Brabant) en mede-indieners Inge Vossen- van Beers (Volt), Jan Frans Brouwers (50 Plus), Kasper van de Langenberg (D66), Ronnie Buiks (CDA), Nico Heijmans (SP), Alexander van Hattum (PVV) en Jozef Minkels (FvD) stelden terecht dat carnaval cultureelerfgoed is. En dat dit genoeg reden is om de planning voor de eindtoets van groep 8 aan te passen.

Ter onderbouwing van het belang van carnaval voor Noord-Brabant en Limburg wordt in de motie verwezen naar ‘Verdediging van Carnaval’ van Anton van Duinkerken. Dit boek werd in 1928 geschreven om de carnavalstraditie te verdedigen als gemeenschapsfeest – tegen de geestelijkheid die carnaval als een onzedelijk kwestie zag. En ook – verwijzend naar de eeuwenoude traditie – dat het moment waarop het carnavalsfeest wordt gevierd niet willekeurig is.

Mooi om te zien dat het polemische boek van Anton van Duinkerken ook vandaag nog als referentie wordt gebruikt in een belangrijke maatschappelijke discussie. De leden van De Provinciale Staten als hedendaagse verdedigers in de geest van Anton…

De motie vindt u hier:

maandagavond 20 februari 2023, Krabbegat

In dezelfde vervoering waarmee Anton van Duinkerken tijdens de Vastenavend van 1928 tussen het hossen en zingen door zijn Verdediging van Carnaval schreef zijn wij na de boerinneprotesten op de dweilavond van 2023 aan tafel gaan zitten om deze brief op te stellen.

De vorm van de naoorlogse vastenavendviering is schatplichtig aan de moedige stellingname van Anton van Duinkerken. In 1928 schreef hij rond dit gemeenschapsfeest Verdediging van Carnaval tegen de ethische overspannenheid in het maatschappelijke debat. Bij de oprichting van Stichting Vastenavend in 1946 was het werk een inspiratiebron voor de legitimatie én het karakter bij de heruitvinding van het feest. Dit zijn de redenen geweest waarom Van Duinkerken in 1951 door prins Nilles I als krabbengeneraal werd opgenomen in de Orde van de Gouden Krab.

Voor Van Duinkerken betekende de zelfbevestiging van een gemeenschap vanuit traditie openheid voor de stem van de ander. De zelfbevestiging van een traditie zonder deze openheid zijn dode letters op papier. Gelijkend de argumentatiestijl van Van Duinkerken als linkse en progressieve katholiek mag de traditie naar buiten toe verdedigd worden, maar biedt diezelfde traditie oriëntatie om met de ander aan tafel in gesprek te gaan.

Deze openheid binnen de Bergse vastenavendtraditie kan worden gevonden in de toevalligheid van twee momenten tijdens de viering van dit jaar. Het ene is de brug die naar de verbinder Kees Becht is vernoemd en de ander is het boerinneprotest waarin de vrouwen hun stem verheffen tegen de masculiene manifestatie van de traditie; de vrouw is óf een heks óf staat aan de zijde van de Prins. Kees Becht was verbinder van de vooroorlogse en de naoorlogse vastenavendviering door het heruitvinden van het karakter binnen de continuïteit van de traditie. Op diezelfde manier pleit het boerinneprotest nu voor vernieuwing binnen nog altijd diezelfde traditie. 

De vernieuwing van de traditie kan eenvoudig worden verankerd overeenkomstig de vier lijnen die ten grondslag liggen aan de vier nieuwe standbeelden die op de Peperbus zijn geplaatst: legendarisch, mythologisch, historisch en symbolisch. Sinds 1946 heeft de vastenavend op die manier al nieuwe elementen gekregen, ook vrouwelijke. Zo lopen sinds de jaren ’50 de boerinnekes mee, werd in 1955 Wana naar het Krabbegat gehaald, en werd in 1996 het Gilde van de Blauwe Schuit opgericht met vrouwelijke bemanningsleden. Het beeldje van de geit op het Bleekveld werd in 1960 onthuld en is ook gebaseerd op het verhaal van een vrouw: Mie d’n Os. Van de meest recente toevoeging, de vier beelden op de Peperbus, is wederom de helft vrouwelijk: sint Gertrudis en de zeemeermin. 

Het plaatsen van deze vier figuren op een kerktoren, waarvan er slechts één een religieuze context kent, laat zien dat in Bergen op Zoom vastenavend heilig is. De inontvangstneming van het manifest van ‘Vrouwe vor Vastenavend’ is derhalve een geschenk dat gepaard gaat met verantwoordelijkheid; de verantwoordelijkheid om de traditie te blijven vernieuwen. 

Wij denken dat Anton van Duinkerken zijn ogen ten hemel zou slaan. Gegeven de traditie van het vastenavendfeest zoals het hic et nunc gevierd wordt, menen wij dat er geen reden is, noch kan worden gevonden om de vrouwelijk lijn nog langer in de schaduw te houden. Daarmee vinden wij dat het tijd is om een nieuwe, prominente vrouwelijke lijn toe te voegen aan de traditie en spreken hierbij onze steun uit voor het boerinneprotest.

Het bestuur van Stichting Anton van Duinkerken Nu, 

Michiel Besters (voorzitter)

Pieter Huijgens (secretaris)

Bart Nefs (penningmeester)

Marius Bakx

Onlangs lanceerde Bernard Asselbergs de website www.antonvanduinkerken.com. Als jongste zoon van Van Duinkerken verzamelde Asselbergs veel bijzondere uitgaven, auteursexemplaren en toebehoren die niet in Van Duinkerkens archief in het Literatuurmuseum zijn opgenomen. Asselbergs heeft het geheel beschreven, gecategoriseerd en waar nodig aangevuld. Het geheel vormt een waardevolle bron voor bibliografische studie. Een aparte sectie van de website is gewijd aan Asselbergs eigen publicaties over zijn vaders werk.

Als literair executeur testamentair beheert Asselbergs zijn vaders literair nalatenschap en onderhoudt namens de familie contanten die voortkomen uit zijn vaders werk. Ook is hij als extern adviseur verbonden aan onze stichting

Op zaterdag 11 juni 2022 vond in een goed gevulde bibliotheek te Bergen op Zoom onze eerste publieksbijeenkomst sinds de coronapandemie plaats. Het eerste deel van deze bijeenkomst bestond uit een lezing van dr. Willem Huberts over Wouter Lutkie en diens relatie tot Anton van Duinkerken. Huberts ging in op de vraag waarom Lutkie een biografie verdient, zijn houding naar het fascisme, net nationaalsocialisme en wat dit betekende voor zijn relatie met het episcopaat. Tot slot deelde hij ook enkele nieuwe vondsten, waarmee zijn archiefonderzoek het beeld van Lutkie heeft verscherpt.

Na de pauze sprak Bernard Asselbergs (de jongste zoon van Anton van Duinkerken) vanuit zijn vaders positie over de relatie met Lutkie. Ook droeg hij enkele gedichten voor. Een daarvan was Kerstlied in Polen (1939), dat Van Duinkerken schreef na de Duitse inval in Polen en waarmee Asselbergs het in een moderne context heeft geplaatst.

Tot slot vond er een gesprek plaats tussen Huberts en Asselbergs (waarbij ook vragen vanuit het publiek werden gesteld), om Van Duinkerken en Lutkie elkaar zo te laten ontmoeten.

Op 11 juni 2022 geeft dr. Willem Huberts een lezing over Wouter Lutkie en diens relatie met Anton van Duinkerken. De lezing wordt georganiseerd door Stichting Anton van Duinkerken Nu in samenwerking met Bibliotheek West-Brabant en Boekhandel Quist. De aanleiding voor de lezing vormt de biografie van Huberts over Lutkie die recentelijk bij uitgeverij Boom is uitgegeven: Soli Deo. Wouter Lutkie (1887 – 1968): Biografie van een priester-fascist.

Een goede manier om Anton van Duinkerken beter te leren kennen is via zijn tijdgenoten. In deze bijeenkomst zal dr. Willem Huberts ons meenemen in het levensverhaal van Wouter Lutkie en diens relatie met Anton van Duinkerken. De ‘ontmoeting’ tussen Lutkie en Van Duinkerken maakt het mogelijk om een licht te werpen op de culturele en politieke debatten binnen de katholieke zuil in de periode tussen 1930 – 1960. Welke positie namen Lutkie en Van Duinkerken in deze debatten en tegenover elkaar? Een van de punten die aan bod zal komen is de verhouding tot het fascisme; Lutkie was een overtuigd fascist en bevriend met Mussolini. Voor Lutkie was fascisme duidelijk onderscheiden van het nationaalsocialisme. Van Duinkerken een fel bestrijder van het nationaalsocialisme.

Datum: zaterdag 11 juni 2022

Tijdstip: 14.00 – 16.00 uur (inloop vanaf 13.45 uur)

Locatie: Bibliotheek West-Brabant, Kortemeestraat 17, Bergen op Zoom

Kaarten voor de lezing kosten €5,-. Deze kunt u kopen aan de deur of via deze link. Koffie, thee en iets lekkers tijdens de pauze zijn inbegrepen in deze prijs. Voor ‘vrienden van Anton’ is de toegang gratis.

Omdat publieksactiviteiten niet mogelijk waren de afgelopen tijd hebben we een bundel gemaakt voor onze leden, de ‘Vrienden van Anton’. De bundel bevat bijdragen van Hanna Bervoets, Jos Versteegen (biograaf van Hans Keilson), persoonlijke herinneringen van een oudstudent van Prof.dr. Asselbergs en enkele teksten van Anton van Duinkerken die in context worden geplaatst. De bundel is met veel zorg vormgegeven door Xander Beusekamp. Voor niet-leden is de bundel uiteraard ook verkrijgbaar. We vragen hiervoor een kleine bijdrage van €5,-. Hiervoor wordt de bundel bij je thuisbezorgd. Mocht je interesse hebben in de bundel, stuur dan een mailtje naar info@antonvanduinkerken.nu!

Voor het derde jaar op rij doen wij mee met de Rabo Clubsupport. De afgelopen twee jaar hebben we mooie bedragen mogen ontvangen, dankzij de stemmen van leden van Rabobank Het Markiezaat. Ook dit jaar hopen we dat u op ons zult stemmen. Met de opbrengst zijn wij van plan mooie projecten op te zetten, zoals het verfraaien van het Anton van Duinkerkenpark. Denk daarbij aan het opknappen van de naamborden en het plaatsen van informatieborden en gedichtenzuiltjes.

Stemmen is vanaf vandaag tot en met 25 oktober mogelijk via de RABO-app. U vindt onze stichting makkelijk door te zoeken op ‘Anton’. De uitslag wordt begin november bekend gemaakt.

Bij voorbaat dank voor uw stem en steun!

Recentelijk heeft uitgeverij Rainbow een pocket gepubliceerd ‘Hier loop ik dan’ met werk van ‘wandelende schrijvers en schrijvende wandelaars’. Het boek is samengesteld door Wim Huijser. In de pocket is een fragment over ‘s-Hertogenbosch opgenomen uit Brabantse herinneringen van Anton van Duinkerken. Van Duinkerken was zelf een fervent wandelaar. Bernard Asselbergs, de jongste zoon van Anton van Duinkerken, vindt het mooi dat werk van zijn vader vandaag de dag opnieuw wordt uitgeven: ‘De pocket leest plezierig en nodigt uit om er op uit te trekken.’

Getuigenissen over Van Duinkerkens indrukwekkende welsprekendheid en improvisatietalent wekken al snel de nieuwsgierigheid op om zelf opnames van zijn toespraken te beluisteren. Wie al eens heeft geprobeerd om op YouTube een video- of audiofragment te vinden weet dat dat weinig resultaat oplevert.

Maar voor iedereen die nog steeds benieuwd is: er is troost! Prof. dr. Benno Zuiddam heeft op zijn blog een audio-opname gedeeld waarop een toespraak van Van Duinkerken integraal te beluisteren is. Zuiddam heeft de rede ingeleid aan de hand van Godfried Bomans’ karakterisering van het effect dat Van Duinkerken had op zijn toehoorders.

De rede werd in 1962 opgenomen door de Wereldomroep. Van Duinkerken spreekt over de context waarin het Wilhelmus is ontstaan, de opbouw van het lied en de betekenis ervan.

De blog door Benno Zuiddam (met de integrale redevoering) leest u hier:

https://www.bennozuiddam.com/unieke-redevoering-anton-van-duinkerken/

Mocht u verder willen lezen over dit onderwerp, dan vindt u een aansluitend commentaar bij het Wilhelmus in deel III van Van Duinkerkens Verzamelde Geschriften (Utrecht/Antwerpen, 1962), blz. 797-826.